HỒ GƯƠM TRUYỀN THUYẾT BÚT TRE

Ngày xưa ở xứ An-nam
Giặc Minh đô hộ tham lam tày trời
Uýnh bừn-lông khắp mọi nơi
Đấy là nghe kể miệng lời nhân gian
(Kể ra cũng rất hoang mang
Đời nào Tàu-khựa chả sang đất này
Nghìn năm đô hộ chúng mày
Không uýnh mới lạ, còn bày đặt chi)

Xứ Thanh có một nam nhi
Thấy quân tàn bạo tức thì nổi điên
Tập hợp mười mấy thanh niên
Tay liềm tay cuốc đòi xiên vài thằng
Kể ra thì rất lằng nhằng
Đại loại chém gió cho bằng anh em
Cũng cờ cũng quạt bon chen
Chưa đánh đã phải mấy phen trốn rừng
Lợi buồn suy nghĩ mông lung
Định làm bữa rượu cuối cùng chia tay
Ông trời đôi lúc cũng hay
Đương khi buồn ngủ gặp ngay chiếu mành

Một hôm vừa buổi tàn canh
Nghe lâu la báo có anh đến tìm
Trán cao mắt sáng tướng hiền
Xưng tên là Trãi ở miền Chí Linh
Trãi rằng đệ rất bất bình
Thế rồi kể những tội tình giặc Minh
Chêm vào vài thứ linh tinh
“Rằng cha dặn phải tìm minh chủ thờ
Nghe huynh gióng trống phất cờ
Xin cho được đứng dưới cờ minh quân”
Lợi nghe trong bụng phân vân
“Thằng này chém gió hay mần nội gian?”
Thế là lên giọng rất ngang
“Rằng mày có kế gì mang ra nào”
Trãi liền cất giọng ngọt ngào
Bừn-lông chỉ thích tin vào dị đoan
Phải tìm thần thánh trên non
Thiên thời là đấy chứ còn ở đâu
Lợi nghe đã hiểu thâm sâu
Vỗ đùi cái đét: “Quân hầu bay đâu?”
Hãy nướng một đôi chim câu
Để ta với Trãi đêm thâu luận bàn
Nói xong giả lệ đôi hàng
Như Lưu Bị lúc lừa chàng Khổng Minh

Sau đêm nhậu nhẹt linh đình
Trãi đem hết sức bình sinh bẩm rằng
Giặc Minh thế lực đương hăng
Quân lương cũng sẵn, rõ ràng hơn ta
Nói ra chả phải là ngoa
Bừn-lông cấy lúa cho nhà nó ăn
Minh chủ nhất thiết phải ngăn
Để cho lợi thế chuyển sang phe mình
Lợi nghe cất giọng lừa tình
Việc này chú cứ một mình lo toan
Ta còn bận việc trên non
Chiêu binh mãi mã sống còn một phen
Trãi liền gọi chú thợ rèn
Làm ngay một lưỡi gươm kèm với chuôi
Làm xong là phải tháo rời
Rồi đem khắc chữ “Ý trời” một câu
Chuôi đem ném tận rừng sâu
Lưỡi mang ra quẳng ngòi câu cuối làng
Lâu la hai chú làm hàng
Giả vờ nhặt được loan tràn Bắc Nam
Lại đem mật dụ kiến tham
Viết lên trên lá hai hàng rất điêu
Rồi đem thả suối mỗi chiều
Làm bừn-lông cứ ngỡ điều trời ban

Lại nói bừn-lông An-nam
Ngỡ rằng trời phán nên cam tâm thờ
Bỏ lại đồng ruộng bơ vơ
Trốn vào rừng rú để chờ minh quân
Giặc Minh trước vẫn an tâm
Đến giờ thóc lúa không lần đâu ra
Trãi còn giở thói dọa ma
Nửa đêm chiêng trống thanh la ùng oàng
Giặc Minh gan ruột bồn chồn
Thiếu ăn mất ngủ giữ đồn sao đây
Nhẽ nào đợi thỏ đụng cây
Thôi đành phải rút về ngay Đông thành
Lợi ta chiếm được xứ Thanh
Nghiễm nhiên ngồi giữa cái thành bỏ không
Trãi liền viết sớ báo công
Gửi trời đất, gửi thần sông để lòe
Bừn-lông được thể loe ngoe
Tin rằng thần thánh đang che chở mình
Phù hộ chủ tướng anh minh
Giết quân cướp nước tan tành xác thân
Lời đồn vang vọng xa gần
Vương Thông tướng giặc bần thần lo âu
Quân lương thì chả thấy đâu
Ngu dân trốn hết làm sao bây giờ
Sai quân cầu viện từng giờ
Nước xa chả lẽ cứ chờ lửa lan
Trãi biết quân giặc hoang mang
Xúi bừn-lông uýnh giết tràn vung mây
Vua Minh nghe thế a cay
Điểm binh điều tướng để mai lên đường
Phải dạy cho lũ Nam phương
Man di lại thích ẩm ương - láo nào
Lợi nghe tin sợ làm sao
Bàn ngay với Trãi đường nào lui đây
Trãi đương cay vụ cha thầy
Bảo rằng cứ uýnh, bọn này chắc thua
Lợi liền phát động thi đua
Thằng nào chém giặc, tao đưa vào triều
Nói ra thì bảo là điêu
Đánh được dăm trận tiêu điều quan quân
Bị giặc vây khốn mấy lần
Lê Lai đành phải liều thân cứu thầy
Lợi cay mắng Trãi: Nghe mày
Giờ tao lại phải mặt dày chui non
Trãi rằng chuyện cỏn còn con
Xem vài tháng nữa chúng còn huênh hoang

Quả nhiên lời Trãi khá thiêng
Được dăm bảy tháng, quân lương hết rồi
Giặc Minh hết đứng lại ngồi
Toàn rau với cỏ nuốt trôi thế nào
Thế là cả lũ nhao nhao
Về thôi chứ ở thế nào được đây
Trãi nghe tin sướng nửa ngày
Xúi Lợi tiến đánh một bầy đói ăn
Lợi thắng dăm trận lăng nhăng
Phao tin rằng thắng như thằng chẻ tre
Giặc Minh thua chạy le te
Lợi xua quân đuổi gần hè mới thôi
Vương Thông hết đứng lại ngồi
Văn thư hỏa tốc để mời viện binh
Vua Minh nổi giận lôi đình
“Có mấy tên mọi mà bình không xong”
Điều ngay đại tướng Liễu Thăng
Hội cùng Mộc Thạch đem quân tiến vào
Lợi nghe vía trốn phương nào
Liền truyền khởi giá chạy vào xứ Thanh
Nhưng điều các tướng tinh anh
Chúng mày chặn đánh thật hoành cho tao
Mặc cho Lê Sát khóc gào
Quân thần nghìn đứa đánh sao bây giờ
Trãi liền bày kế lờ mờ
Đem vàng ra dụ lũ khờ bừn-lâm
Đừng tưởng chúng nó là hâm
Uýnh nhau ác phết, bừn-lâm cái gì
Sát vào thế bí phải đi
Kéo quân mai phục ở Chi Lăng thành
Bừn-lâm gần vạn thằng ranh
Mang cung với nỏ xếp thành hàng đôi

Liễu Thăng đánh trận cả đời
Quân hai mươi vạn, nói cười râm ran
Bảo rằng lũ mọi An-nam
Lần này ông quyết moi gan chúng mày
Mặc dù giáp mũ đủ đầy
Thăng ta khinh địch cởi ngay cho hoành
(Chẳng qua thời tiết oi nồng
Chứ Thăng cũng chả là thằng ngu đâu)
Dẫn quân vào đến Ải Lưu
Mãi đuổi Trần Lựu lèo tèo trăm quân
Gặp ngay phục kích bừn-lâm
Trúng tên chục phát, Thăng hồn lên mây
Sát nhìn thấy thế vung tay
Chém Thăng (đã chết) làm bay cái đầu
Quân Minh than khóc hồi lâu
Đếch thèm đánh nữa, quay đầu Bắc phương
Khổ thân mấy chú tải lương
Nghe tin Thăng chết giữa đường ngẩn ngơ
Trãi liền chộp lấy thời cơ
Xua bừn-lông đánh tinh mơ đến chiều
Viện binh trông thật tiêu điều
Quan hàng tướng chết, quân liều vào đâu
Thế là mắt trước mắt sau
Trốn về phương Bắc giữ đầu giữ thân

Vương Thông nằm ở Đông Quan
Biết tin thất thủ khóc than một hồi
Khóc rằng cái lũ dở hơi
Chúng mày hại chết ông rồi biết không
Quân lương ngày tháng chờ mong
Không ăn thì đánh cái Lưng gì đây
Thôi thì theo khỉ đu cây
Chơi bài hòa ước, phải dày mặt thôi
Liền sai sứ đến ca-mơi
Rằng hòa nghị nhé, ông đơi rút về
Lợi tuy hơi cú nhưng mê
Chả cần đánh đấm, nước về tay ông
Liền sai sứ nói với Thông
Nếu ông chịu rút tôi đồng ý ngay
Ăn thề rượu thịt cho say
Rồi tôi cấp gạo đủ ngày ông đi
Thông nghe cũng chẳng nằm nì
Ký luôn một phát rồi về Bắc phương

Nhà Minh đúng đợt thay vương
Thấy Thông lăn lộn khóc thưa một hồi
Vua Minh nổi giận tơi bời
Nhẽ nào chúng nó dám cười mặt ông
Quần thần vội dẹp bốc đồng
Rằng Nam phương ấy có Lưng gì đâu
Thôi phong cho nó vài câu
Hàng năm mang lễ sang chầu là xong
Riêng vụ đầu Thăng đi tong
Mỗi năm một xác vàng ròng, cấm xin
Lợi nghe trong bụng buồn phiền
Thóc thì chả có, lấy tiền đâu ra
Trãi liền phân giải nhỏ to
Còn hơn đánh đấm thiệt nhà khổ dân
Xin minh chủ chớ phân vân
Nước Nam độc lập, điều cần đã xong
Lợi nghe cũng nhẹ tấm lòng
Chọn ngày tế tổ ngai rồng lên ngôi

Một hôm nóng nực trong người
Vua truyền cung nữ ra hồ để chơi
Hồ này đã có lâu đời
Hình thành từ vụ đắp bồi ven sông
Mặc dù bên cạnh sông Hồng
Thế mà nước nó lại không cùng màu
Trông xanh như bát mực tàu
Lục Thủy tên gọi từ lâu lắm rồi
Đôi khi Vua cũng bùi ngùi
Nhớ về lửa đạn một thời chiến chinh
Hàng năm vẫn duyệt thủy binh
Trên hồ Lục Thủy, dân tình đến xem
(Thế mà có đứa lèm bèm
Rằng hồ mới có, chẳng thèm xét suy
Bừn-lông dăm kẻ ngu si
Vỗ tay như thể điều gì gớm ghê)

Vua vừa tỉnh giấc ngủ mê
Lên thuyền đi dạo chẳng hề lo toan
Quan quân chầu dưới một đoàn
Cung tần mỹ nữ a hoàn chầu theo
Bỗng nhiên mặt nước trong veo
Hiện ra một cái đầu “heo” đen sì
Vua trông mất cả uy nghi
Hét ầm: Thủy quái, tay thì rút gươm
Hoảng hồn vung ném tùm lum
Dĩ nhiên không trúng, nó chuồn mất tiêu
Quần thần hoảng hốt đến dìu
Vua xanh cả mặt, chả điêu tý nào
Cung tần bàn tán xôn xao
Làm sao thủy quái nó vào được đây
Vua về dưỡng sức một ngày
Rồi sai thủ hạ tìm ngay ngọn nguồn

Quan quân đi đến đầu thôn
Tìm người già cả hỏi dồn chuyện xưa
Vài người biết chuyện đến thưa
Rằng dân Tàu gọi là rùa đầu đen
Còn dân Việt vốn đã quen
Ba ba tên gọi khắp miền Bắc Nam
Người dân vẫn bắt về làm
Món om chuối đậu hay rang muối mè
Tất nhiên loại nhỏ thôi nghe
Chứ còn con đó nó to lắm mà
Nó bắt vịt, nó bắt gà
Bắt mèo bắt chó lân la đầu hồ
Người dân gọi nó là đồ
Rùa đen rụt cổ giống hồ ly tinh

Quan quân bẩm báo tình hình
Vua nghe nổi giận lôi đình quát lên
Tiên sư cái con rùa đen
Vì mày ông phải một phen hoảng hồn
Ông thề phải bắt mày luôn
Ăn gan uống tiết xem ngon không nào
Gọi đô đốc thủy binh vào
Mò gươm giăng lưới làm sao bắt rùa
Quan quân lặn mất một mùa
Gươm mò chả thấy còn rùa mất tiêu
(Thế mà có đứa nói điêu
Rằng vua đắp đập, có siêu không nào
Lại còn tát cạn cả ao
Nhưng tìm không thấy cả dao lẫn rùa
Nghe ra cứ tưởng là đùa
Mà ghi vào sử thật chua cõi lòng)

Qua hè rồi lại đến đông
Vua buồn chẳng tới thuyền rồng rong chơi
Trãi liền bẩm chuyện khơi khơi
Rằng ngày xưa ấy, còn thời chiến chinh
Bệ hạ là đấng anh minh
Mệnh trời đã thuận, thần linh cũng chiều
Nhớ thời giả kiếm nói điêu
Bây giờ dân chúng nhiều điều băn khoăn
Nhân vụ rùa rắn loăng quăng
Tại sao không biến thành bằng chứng đi
Vua nghe trong bụng mê ly
Truyền cho Trãi thảo thiên di một bài
Lời rằng buổi ấy ban mai
Nhà vua đi duyệt lệnh bài thủy quân
Nhớ xưa nhận được thiên ân
Trong lòng vẫn thấy tần ngần chưa nguôi
Đầu thuyền nơi ấy vua ngồi
Kim Quy bỗng hiện lên đòi gươm thiêng
Bảo rằng vận nước đảo điên
Trời sai ta xuống để truyền gươm thiêng
Giờ đây đất nước bình yên
Xin vua hãy trả gươm thiêng về trời
Dứt lời gươm khắc tự rơi
Kim Quy ngậm lấy lặn nơi đáy hồ
Nhờ trời mới được cơ đồ
Vua liền đặt lại tên hồ Hoàn Gươm
Lập đài tám hướng bốn phương
Tế trời tế đất hãy thương dân lành
Bừn-lông thấy vua lòng thành
Khẩu truyền trên dưới khắp thành ngoài biên
Thế là chúng nó liên thiên
Bê ngay vào sử, thật phiền lắm thay.

Hết đêm rồi lại đến ngày
Hết thời hưng thịnh thấy ngay điêu tàn
Thế mà khối kẻ dối gian
Đòi đưa thủy quái vào làm thú linh
Lại đem truyền thuyết ra bình
Rằng lòng yêu nước phải hình thành ngay
Xem ra thực sự rất gay
Bao giờ sử Việt tới ngày tinh hoa?

© 2014 Baron Trịnh
Nguồn hình ảnh: Sưu tầm trên Internet.